Szlak Sakralnej Architektury Drewnianej

HANNA (punkt na mapie A)

Drewniana, o konstrukcji zrębowej, na nowej ceglanej podmurówce DAWNA CERKIEW PARAFIALNA grecko-katolicka p.w. Apostołów św. Piotra i Pawła i św. Dymitra Męczennika została wzniesiona na miejscu wcześniejszej w latach 1739-42 z fundacji Radziwiłłów. Od 1874 r. prawosławna, w 1924 r. została zamieniona na kościół rzymsko-katolicki. Składa się z trzech części: prezbiterium, prostokątnej nawy i kwadratowego babińca. Do prezbiterium przylegają zakrystia i skarbiec, do nawy kaplica p.w. Chrystusa Ukrzyżowanego, do babińca przedsionek. Kościół przekryty jest stropami. U szczytu łuku tęczowego znajduje się krucyfiks z ok. połowy XVIII w.; w południowo- zachodniej części babińca wyodrębniony jest chór muzyczny. Budowla nakryta jest dachami dwuspadowymi o kalenicy najwyższej nad nawą, zwieńczonymi trzema ośmiobocznymi cebulastymi wieżyczkami przekształconymi po 1874 r. Wewnątrz kościoła znajduje się polichromia malowana na płótnie naklejonym na deski z ok. drugiej połowy XVIII w., kilkakrotnie odnawiana i przemalowywana. Przedstawia sceny religijne w oprawie iluzjonistycznej architektury. Wszystkie ołtarze (z wyjątkiem prawego w nawie i kaplicy) pochodzą z lat 1740-50 i są przykładem prowincjonalnej regencji. Pozostałe wyposażenie jest głównie XVIII w., m.in. prospekt organowy z ok. 1700 r. został przywieziony z kościoła z Huszczy (1967).Na osi kościoła od frontu znajduje się dzwonnica, od tyłu plebania. Drewniana, o konstrukcji słupowo ramowej DZWONNICA została wzniesiona razem z cerkwią. Jest budowlą prostokątną, trójkondygnacjową, częściowo oszalowaną. W przyziemiu od frontu i tyłu znajdują się podcienia na słupach podtrzymujących wysunięty okap gontowego zadaszenia, przykrywającego całą drugą kondygnację. W trzeciej kondygnacji umieszczono piętrowo prostokątne przeźrocza dzwonowe. Dzwonnica nakryta jest daszkiem namiotowym z cebulastą kopułką z krzyżem. Wewnątrz znajdują się fragmenty snycerki z XVIII w. oraz fragmenty kilkunastu lichtarzy drewnianych i cynowych. Drewniana o konstrukcji zrębowej PLEBANIA została wzniesiona w 1844 r. Jest budowlą parterową, nowo oszalowaną, nakrytą dachem dwuspadowym. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania kościoła : (083) 3798025

LACK (punkt na mapie B)

Dawna Cerkiew greko.- katolicka p.w. bł. Jozafata biskupa. Wzniesiona w 1795 r., zapewne z fundacji Radziwiłłów, restaurowana w 1842 r., ok. 1875 zamieniona na prawosławną; od 1919 r. kaplica publiczna rzymsko - katolicka pod wezwaniem Matki Boskiej Bolesnej. Gruntownie przebudowana w 1951 roku. Orientowana. Drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowana, zewnątrz wzmocniona lisicami. Pierwotnie trójdzielna, na rzucie zbliżonym do krzyża greckiego, z kwadratową nawą oraz nieco węższym i niższym, płytkim prostokątnym prezbiterium od wschodu i analogicznym babińcem od zachodu. W 1951 r. nawa i babiniec połączone w jedno wnętrze, przy prezbiterium od południa.Dobudowana zakrystia. Wnętrze nawy nakryte w 1951 r. pozornym sklepieniem beczkowym z zaskrzynieniami, wspartym na czterech słupach, wzorowanym na analogicznym sklepieniu prezbiterium, pochodzącym z czasu budowy cerkwi. Dachy nawy i prezbiterium dwuspadowe, przed 1951 r. gontowe, z cebulastą kopułką w krzyżu, obecnie kryte blachą, nad nawą nieco wyższy, przerobiony, z nową sygnaturką nad fasadą. Ołtarz główny klasycyzujący, z końca XVIII w., o spóźnionych elementach regencji i rokoka; w zwieńczeniu Gołębica Ducha Św. w glorii promienistej z główkami puttów oraz rzeźby czterech aniołów o cechach późnobarokowych i ludowo- barokowe; w polu głównym obraz Matki Boskiej Bolesnej z puttami trzymającymi narzędzia Męki Pańskiej oraz główkami puttów, zapewne współczesny ołtarzowi, tabernakulum klasycystyczne z czasu budowy ołtarza. Dwa ołtarzyki boczne przy tęczy w typie klasycystycznych XIX w. Carskie wrota barokowe, prowincjonalne koniec XVIII w., z prawniczkami ( na strychu). Fotel w stylu Biedermeier ok. 1830- 40, Polska. Obraz Chrystusa Ukrzyżowanego w typie Milatyńskiego z Marią Magdaleną u stóp krzyża, o charakterze ludowym z XIX w . Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego późnobarokowa, zapewne koniec wieku XVIII. Krzyżyk ołtarzowy drewniany, rokokowy z drugiej połowy XVIII w. Kielich gładki z XVII- XVIII w. Para lichtarzy drewnianych o kręconych trzonach, XIX w. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania kościoła : (083)3799043

HOROSTYTA (punkt na mapie C)

Drewniana, o konstrukcji zrębowej DAWNA CERKIEW PARAFIALNA greko-katolicka p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego została zbudowana na miejscu wcześniejszej ok. 1702 r. Była restaurowana przed 1793 r., następnie wielokrotnie odnawiana m.in. w 1861 r. i 1880 r. z zatarciem pierwotnych cech stylowych. W 1875 r. została zamieniona na cerkiew prawosławną. Posiada nawę na rzucie prostokąta, węższe prezbiterium z przybudówkami, babiniec i chór muzyczny od zachodu. Korpus nakryty jest dachem pięciopłatowym wspólnym dla nawy i prezbiterium, o połaciach bocznych przedłużonych na zakrystię i skarbiec, z szerokim okapem i sygnaturką pośrodku kalenicy. Nad babińcem jest dach dwuspadowy. W cerkwi znajdują się m.in.: ikonostas późno klasycystyczny z 1880 r. ze współczesnymi mu ikonami, dwa ołtarze boczne z pierwszej połowy XVIII w. Drewniana, o konstrukcji zrębowo- słupowej DZWONNICA została zbudowana w 1861 r. Jest kwadratowa dwukondygnacjowa (dolna szersza, górna z prostokątnymi przeźroczami) oszalowana, nakryta dachem namiotowym, gontowym z krzyżem żeliwnym na księżycu. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : 661 919 239.

HOLA (punkt na mapie D)

Drewniana o konstrukcji zrębowej DAWNA CERKIEW PARAFIALNA grecko-katolicka p.w. św. Praksedy Męczenniczki została zbudowana na miejscu wcześniejszej (1700-1702) w latach 1846-47 według projektu architekta powiatowego, z pozostawieniem babińca z 1803 r. W 1875 r. została zamieniona na prawosławną, a w 1878 r. przebudowana z dostawieniem nowego babińca. W 1941 r. w wyniku pożaru strop, szczyt i dach zostały zniszczone, odbudowane w zmienionej formie w latach 1943-44. Jest budowlą prostokątną, z wnętrzem salowym, krytym nowym stropem. Całość nakryta jest nowymi dachami podbitymi gontem. W cerkwi znajdują się m.in. ikonostas z drugiej połowy XIX w. ze współczesnymi jemu obrazami, feretron z 1762 r., monstrancja z pierwszej połowy XVIII w. Cmentarz cerkiewny otoczony jest częściowo starym murem z kamienia polnego, w jego południowo-zachodnim narożu znajduje się drewniana, o konstrukcji zrębowej - DZWONNICA, która pochodzi z ok. 1900 r., kwadratowa, dwukondygnacjowa. Na cmentarzu znajdują się liczne groby z ludowymi drewnianymi krzyżami, prawdopodobnie z XIX w. oraz drewniana, o konstrukcji zrębowej KAPLICA z przełomu XVIII/XIX w. Kilkakrotnie była restaurowana. Jest budowlą prostokątną, z podcieniem od frontu, na czterech słupach podtrzymujących trójkątny szczyt, nakrytą dachem dwuspadowym. Wewnątrz znajduje się ikona św. Praksedy Męczenniczki malowana na desce, prawdopodobnie z XVII w.(w bardzo złym stanie zachowania). Znajduje się także niewielki SKANSEN gromadzący zabytki miejscowej kultury materialnej, stare chałupy i przedmioty codziennego użytku. Znajduje sie w nim WIATRAK "koźlak" z 1934 r. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : 661 919 239.

WYTYCZNO (punkt na mapie E)

Drewniany kościół rzymskokatolicki p.w. Św. Andrzeja Boboli z 1949 r. z XVIII-wiecznym rokokowym ołtarzem z rzeźbami Św. Piotra i Pawła, przeniesionym z Dolnego Śląska oraz dzwonnica. Centrum życia wsi stanowiła cerkiew greko-katolicka pod wezwaniem Świętego Krzyża, ufundowana przez Antoniego Ludwika Bonieckiego, która była budowana w latach 1766 - 1769 roku. Dzięki staraniom Dominika Bonieckiego cerkiew miała od 1794 roku charakter parafialny. Ufundowanie świątyni unickiej było odpowiedzią na zapotrzebowanie duchowe ówczesnych mieszkańców, wnioskować można, iż ówcześni mieszkańcy byli w przeważającej większości Rusinami. Budynek ten zbudowany był z bali sosnowych, na zewnątrz szalowany i malowany na brązowo. Okna były koloru białego, a dach sporządzono z gontu. Na środku dachu wznosiła się blachą kryta kopuła. Obszerny był babiniec. Nad babińcem stał chór, z oknami półokrągłymi i czworobocznymi. Przed cerkwią stał wielki kamień wydrążony, a w nim woda święcona. Znajdowała się również dzwonnica z trzema dzwonami, która służyła także jako miejsce przetrzymywania zwłok. Z tyłu zaś był cmentarz, na którym z biegiem lat zasiał się las. Początkowo (do połowy XIX wieku) wierni byli chowani na placu kościelnym, później na cmentarzu, również wówczas, gdy cerkiew została zamieniona na prawosławną. Do dzisiejszego dnia zachowało się kilka nagrobków, w tym ostatniego proboszcza unickiego Piotra Kopytyńskiego i jego poprzednika ks. Michała Somika. Cerkiew została spalona w 1915 roku przez Rosjan, którzy wycofywali się przed nadciągającymi wojskami austriacko-niemieckimi. Ocalały jedynie dzwony, które zostały wywiezione do Kobrynia, miejscowości ze składem dzwonów po zlikwidowanych cerkwiach. Drewniany Kościół Parafialny p. w. św. Andrzeja Boboli został zbudowany na miejscu wcześniejszej cerkwi w 1949 r. Wewnątrz znajduje się polichromia z 1960 r. zaprojektowana przez Wiesława Borowskiego. Na wyposażenie kościoła składa się: rokokowy ołtarz główny z ok. połowy XVIII w. przeniesiony z Dolnego Śląska z rzeźbami św. Piotra i Pawła, feretron rokokowy, żyrandol kryształowy z 1792 r., monstrancja rokokowa i puszka z ok. 1700 r. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5713076

WERESZCZYN (punkt na mapie F)

Drewniany, o konstrukcji zrębowej, na podmurówce ceglanej KOŚCIÓŁ PARAFIALNY p.w. św. Stanisława bp. i św. Trójcy został zbudowany na miejscu wcześniejszego w 1783 r. staraniem braci Wereszczyńskich: Józefa i Seweryna. W 1929 r. został powiększony, kilkakrotnie był restaurowany, ostatnio w 1945 r. i 1959 r. Nawa kościoła na rzucie prostokąta, pierwotnie na rzucie kwadratu w 1929 r. została przedłużona o zachodnie przęsło wieżowe, z przedsionkiem w przyziemiu i chórem muzycznym na piętrze. Do prezbiterium przylegają po bokach zakrystia i skarbiec, pod znajduje się krypta grobowa. Nawa nakryta jest dachem dwuspadowym, prezbiterium pięciopołaciowym, skarbiec i zakrystia czteropołaciowymi. W kościele znajdują się m.in.: neogotycki ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVII w., gruntownie przemalowanym, w sukience srebrnej z końca XVIII w., obraz "Chrystus Ukrzyżowany" z drugiej połowy XVII w. według sztychu P. Rubensa, malowany na blasze miedzianej, "Wskrzeszenie Piotrowina" według Szymona Czechowicza z drugiej połowy XVIII w., portret trumienny Elżbiety Wereszczyńskiej (zm. 1660), krucyfiks z XVII w. Telefon kontaktowy w sprawie zwiedzania świątyni : (082)5713108